αλλεργική ρινίτιδα, αλλεργία

Αλλεργική Ρινίτιδα

Αλλεργία και άλλες βασικές έννοιες

Αλλεργία ονομάζεται ένας ιδιαίτερος τύπος φλεγμονής που προκαλείται μετά από έκθεση του οργανισμού σε συγκεκριμένες ουσίες που ονομάζονται γενικά αλλεργιογόνα. Χαρακτηρίζεται από την παραγωγή ειδικών αντισωμάτων (IgE) και την ενεργοποίηση μιας διαφορετικής αλυσιδωτής κυτταρικής αντίδρασης που έχει ως τελικό αποτέλεσμα την παραγωγή ισταμίνης. Η ισταμίνη είναι ο παράγοντας που προκαλεί τα ενοχλητικά συμπτώματα της αλλεργίας στους βλεννογόνους. Σπάνια τα συμπτώματα είναι τόσο έντονα που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή του ασθενούς. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται αλλεργικό σοκ και χαρακτηρίζεται από διάχυτα οιδήματα και υπόταση.

Η αλλεργική ρινίτιδα αποτελεί την πιο συνήθη εκδήλωση της αλλεργικής αντίδρασης και εντοπίζεται στο ρινικό βλεννογόνο. Χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη άφθονων διαυγών εκκρίσεων από την μύτη αλλά και οπισθορινικά. Συνυπάρχει ρινική συμφόρηση, πταρμός (φτάρνισμα), κνησμός (φαγούρα) και ερυθρότητα του επιπεφυκότα των οφθαλμών.

Λόγω της στενής συσχέτισης τους σε κυτταρικό επίπεδο, η αλλεργική ρινίτιδα κάποιες φορές συνυπάρχει με άσθμα. Είναι λοιπόν απαραίτητη η διερεύνηση του αλλεργικού ασθενούς και προς αυτή την κατεύθυνση.

Διάγνωση και Θεραπεία Αλλεργικής Ρινίτιδας

Η Θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας περιλαμβάνει πολλά στάδια και διαβαθμίσεις. Η έκβαση κάθε θεραπευτικής επιλογής εξαρτάται από την βαρύτητα των συμπτωμάτων και από το είδος της αλλεργικής ρινίτιδας (βλ.ταξινόμηση).

Αρχικά, αξίζει να σημειωθεί οτι ειδικά αλλεργικά τεστ όπως η δοκιμασία νυγμού δέρματος (Skin Prick Test) και αιματολογικές εξετάσεις για μέτρηση ειδικών IgE αντισωμάτων (RAST test) συστήνονται για περιπτώσεις μόνιμης αλλεργίας, και έντονης επιβάρυνσης της καθημερινότητας του ασθενούς, καθώς και σε ανθεκτικά στη συνήθη θεραπεία περιστατικά.

Κατά τη λήψη του ιστορικού, εκτός των άλλων, ο ιατρός θα πρέπει να επιμείνει στον εντοπισμό πιθανών αλλεργιογόνων στο περιβάλλον διαβίωσης του ασθενούς. Όπως προαναφέρθηκε, θα πρέπει να διερευνηθεί η τυχόν ύπαρξη άσθματος ακόμα και αν χρειαστεί συνδρομή πνευμονολόγου.

Η ωχρή απόχρωση των ρινικών κογχών και η παρουσία άφθονων διαυγών εκκρίσεων είναι ενδεικτική αλλεργίας. Χαρακτηριστικός είναι ο "αλλεργικός χαιρετισμός" δηλαδή το κοκκίνισμα της ράχης της μύτης λόγω της συνεχούς τριβής από τον ίδιο το ασθενή. Η ερυθρότητα των επιπεφυκότων των οφθαλμών αποτελεί πρόσθετο διαγνωστικό στοιχείο.

Όταν λοιπόν ο ιατρός υποψιάζεται οτι ο ασθενής πάσχει από αλλεργική ρινίτιδα τότε προτείνεται μια δοκιμαστική περίοδος θεραπείας με αντισταμινικά , ρινικά αποσυμφορητικά και ενίοτε spray στεροειδών ενδορρινικά. Συστηματική χορήγηση κορτιζόνης (από του στόματος) δεν προτείνεται για την αλλεργική ρινίτιδα παρά μόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις και για μικρό χρονικό διάστημα.

Εάν, παρά τη θεραπεία, τα συμπτώματα επιμείνουν τότε θα πρέπει να ανιχνευθούν με ειδικές δoκιμασίες (Skin prick και RAST) συγκεκριμένα αλλεργιογόνα προκειμένου να τροποιηθεί με πιο στοχευμένο τρόπο η αποφυγή τους, αλλάζοντας πολλές φορές τις καθημερινές συνήθειες του ασθενούς. Αυτό μπορεί να σημαίνει την αποφυγή ορισμένων φυτών, ζώων, τροφών, οσμών, σκόνης, πριονίδι, καθαριστικά κ.α. Εάν αυτό είναι εφικτό, τότε συχνά επέρχεται ύφεση των συμπτωμάτων και βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Ως τελευταίο βέλος στην φαρέτρα του ιατρού βρίσκεται η θεραπεία απευαισθητοποίησης του ασθενούς στο συγκεριμένο αλλεργιογόνο. Η λύση αυτή προτιμάται στις ανθεκτικές στη συντηρητική θεραπεία περιπτώσεις και αποσκοπεί στην αντιμετώπιση του αιτίου της αλλεργίας. Επειδή πρόκεται για μια χρονοβόρα θεραπεία με σπάνιες αλλά υπαρκτές παρενέργειας προτείνεται μόνο σε πολύ επιλεγμένα περιστατικά και υπό συνεχή ιατρική παρακολούθηση.

Στα παιδιά η αλλεργική ρινίτιδα αντιμετωπίζεται κυρίως με αντισταμινικό σε μορφή σιροπιού ενώ υπάρχουν σκευάσματα για την μείωση της καταρροής, ασφαλή για τις μικρές ηλικίες. Για μεγαλύτερα παιδιά προτείνεται (κυρίως από τον αμερικανικό FDA) χορήγηση τροποποιημένων δόσεων σπρέυ στεροειδών.

Κατηγορίες Αλλεργικής Ρινίτιδας

Η αλλεργική ρινίτιδα ταξινομείται ανάλογα με την συχνότητα εμφάνισης αλλά και με σοβαρότητα των συμπτωμάτων που τη συνοδεύουν.

Διαλείπουσα (Intermittent) Αλλεργική Ρινίτιδα : Αφορά τις περισσότερες περιπτώσεις και ενεργοποιείται λόγω συγκεκριμένων εποχιακών αλλεργιογόνων (γυρη, λεύκη, κλπ.)
Εμμένουσα (Persistent) Αλλεργική Ρινίτιδα : Αφορά σε όλες τις περιπτώσεις κατά τις οποίες υπάρχει έκθεση σε αλλεργιογόνα ανεξαρτήτου εποχής, όπως το άκαρι της σκόνης, μήκυτες (μούχλα), κατοικίδια ζώα (γάτες) κ.α.
Αλλεργική Ρινίτιδα Ήπιας μορφής : Στην περίπτωση αυτή τα συμπτώματα είναι ήπια και δεν περιορίζουν τη φυσιολογική δραστηριότητα του ατόμου.
Αλλεργική Ρινίτιδα Σοβαρής μορφής : Τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας είναι τόσο σοβαρά που επηρεάζουν την φυσιολογική ζωή του ασθενούς, για παράδειγμα την απόδοση στο σχολείο ή την εργασία. Υπάρχει μεγάλη δυσκολία στη ρινική αναπνοή, καταρροή με έντονους πταρμούς ή κνησμό στην περιοχή της μύτης. Σε μερικούς ασθενείς δημιουργεί προβλήματα στον ύπνο (σύνδρομο υπνικής άπνοιας) όταν συνυπάρχουν και άλλοι, ανατομικοί παράγοντες όπως περιττά κιλά, υπερτροφία αμυγδαλών κ.α.

Ενώ σε γενικές γραμμές η κατάταξη της αλλεργικής ρινίτιδας γίνεται εύκολα από τον ιατρό ή ακόμα και από το ασθενή, ο ιατρός θα πρέπει να αντιμετωπίσει την αλλ. ρινίτιδα ως ένα τμήμα ενός γενικότερου πλαισίου υπερευαισθησίας του ασθενούς. Υπάρχουν τύποι ρινίτιδος που μιμούνται την αλλεργική σε επίπεδο συμπτωματολογίας αλλά δεν υπάρχει ενεργοποίηση ισταμίνης (Μη αλλεργική Ηωσινοφιλική ρινίτιδα ,NARES).

Τέλος, η αλλεργική ρινίτιδα θα πρέπει να διαχωριστεί από την αγγειοκινητική (νόσος των σκιέρ),τη ρινίτιδα της κύησης(ορμονικά αίτια), την φαρμακευτική ρινίτιδα (κατάχρηση αποσυμφορητικών) κ.α.