μεση ωτιτιδα

1. Μέσο Ους

Το μέσο ους αντιστοιχεί στην κοιλότητα πίσω από την τυμπανική μεμβράνη. 'Εχει χωρητικότητα περίπου 2cc και επικοινωνεί με το ρινοφάρυγγα μέσω της ευσταχιανής σάλπιγγας, ένα σωληνοειδή σχηματισμό που αποτελείται από οστό αλλά και χόνδρο. Η επικοινωνία αυτή εξασφαλίζει την εξισορρόπηση της πίεσης στην κοιλότητα του μέσου ωτός με αυτή του ατμοσφαιρικού αέρα. Αυτό πρέπει να συμβαίνει για να είναι ο βλεννογόνος (δηλ. η κυτταρική επένδυση των τοιχωμάτων) υγιής και λειτουργικός αλλά και να πάλλεται σωστά η τυμπανική μεμβράνη και να μεταδίδει τον ήχο στα ακουστικά οστάρια.

Τα σκουστικά οστάρια, τμήμα του τυμπανοσταριώδους συστήματος του μέσου ωτός αποτελούν μια ομάδα οστέινιων μοχλών που μεταφέρουν τον ήχο από το τύμπανο προς τον κοχλία, ο οποίος αποτελεί και την πηγή νευρικών ερεθισμάτων προς τον εγκέφαλο. Τα οστάρια είναι : η σφύρα που εφάπτεται στο τύμπανο, ο ακμονας και τέλος ο αναβολέας, που μεταδίδει τον ήχο με μορφή παλμών στον κοχλία, προκειμένου να μετατραπεί σε ηλεκτρικό νευρικό ερέθισμα. Στα οστάρια καταφύονται δύο μυς (ο μυς του αναβολέα και ο τείνων το τύμπανο μυς) που συσπώνται αντανακλαστικά και σκοπό έχουν την προστασία των ευαίσθητων δομών του έσω ωτός από τους εκκωφαντικούς ήχους, όπως οι εκρήξεις και οι πυροβολισμοί.

Λόγω θέσης το μέσο ους επικοινωνεί με πολύ σημαντικά ανατομικά στοιχεία όπως η μαστοειδής κοιλότητα, οι μήνιγγες, η έσω σφαγίτιδα φλέβα και η εσω καρωτίδα αρτηρία, το προσωπικό νευρό κ.α. Για το λόγο αυτό οποιαδήποτε πάθηση του μέσου ωτός θα πρέπει να αντιμετωπίζεται από ειδικό Ωτορινολαρυγγολόγο για να αποφευχθούν τυχόν δυσάρεστες επιπλοκές.

2.Ταξινόμηση μέσης ωτίτιδας.

ΜΕΣΗ ΩΤΙΤΙΔΑ

Η ταξινόμηση των μ. ωτίτιδων γίνεται λαμβάνοντας υπόψη τη χρονιότητα του προβλήματος. Αδρά διακρίνονται σε

Α. Οξεία

Β. Εκκριτική

Γ. Χρόνια

Α. Οξεία Μέση ωτίτιδα (ΟΜΩ)

Ορίζεται ως η οξεία εμφάνιση φλεγμονώδους υγρού (πυώδους ή μη) στο μέσο ους. Αναφέρεται σε εκείνες τις περιπτώσεις κατά τις οποίες η φλεγμονή του μέσου ωτός διαρκεί λιγότερο από 3 εβδομάδες. Η ΟΜΩ δημιουργείται ως επακόλουθο φλεγμονοδών καταστάσεων του ρινοφάρυγγα, οι οποίες συχνά συνοδεύονται με απόφραξη της ευσταχιανής σάλπιγγας. Συνεπάγεται πως οι ιοί και τα μικρόβια που ενοχοποιούνται στις ρινοκολπίτιδες / ρινοφαρυγγίτιδες ανευρίσκονται και στο μέσο ους.

Η ΟΜΩ γίνεται αντιληπτή από τα πρώτα στάδια της νόσου αρχικά ως αίσθημα βάρους στο αυτί και βαρηκοία. Έπειτα ακολουθεί πόνος και ενδεχομένως πυρετός ειδικά στα παιδιά. Η αυτόματη ρήξη του τυμπανικού υμένα ( εκροή πύου από τον έξω ακουστικό πόρο) δεν παρατηρείται σε όλες στις περιπτώσεις οξείας μέση ωτίτιδας, ωστόσο επιφέρει μείωση της έντασης των συμπτωμάτων κυρίως του πόνου. Αποτελεί την πιο συνηθισμένη επιπλοκή, απαιτεί παρακολούθηση αλλά τις περισσότερες φορές αποκαθίσταται χωρίς ιατρική παρέμβαση. Τα δεδομένα αλλάζουν όταν υπάρχουν επανειλημμένα επεισόδια ΟΜΩ (με ρήξη) αφού τότε είναι πιο πιθανή η παραμονή του ελλείμματος του τυμπανικού υμένα. Άλλες επιπλοκές τηε ΟΜΩ είναι οι οξεία μαστοειδίτιδα, η πάρεση του προσωπικού νεύρου(πτώση γωνίας στόματος) η λαβυρινθίτιδα (ίλιγγος, βαρηκοία αντιλήψεως), λιθοειδίτιδα κ.α. Λόγω των εμβολιασμών οι επιπλοκές αυτές παρατηρούνται όλο και σπανιότερα, χωρίς όμως να έχουν εκλείψει τελέιως.

Η θεραπεία της ΟΜΩ εξαρτάται από τη γενικότερη κατάσταση του ασθενούς. Αρχικά χορηγούνται ρινικά αποσυμφορητικά και παυσίπονα εαν πάσχει μόνο το ένα αυτί, υπάρχει ήπια πυρετική κίνηση, ο πόνος είναι υποφερτός και δεν παρατηρούνται επιπλοκές. Ο ασθενής παρακολουθείται τακτικά και ελέγχεται η πορεία της νόσου. Επί επιμονής / επιδείνωσης των συμπτωμάτων πέραν των 72 ωρών τότε ο ασθενής επαναπροσεγγίζεται και είναι πιθανό να χορηγηθούν αντιβιωτικά Η τακτική αυτή ανακόπτει την αλόγιστη χρήση αντιβιωτικών και εμποδίζει την ανάπτυξη ανθεκτικών στελεχών μικροβίων. Επίσης, επειδή η πλειονότητα των ΟΜΩ οφείλεται σε ιογενείς παράγοντες είναι σωστή η ορθολογική χρήση αντιβιωτικών από τους ιατρούς. Ενδεικτικά παραθέτουμε τα σημαντικότερα κριτήρια χορήγησης αντιβιωτικού στην ΟΜΩ.

1. ΟΜΩ με ρήξη τυμπάνου και πυώδες έκκριμα από τον έξω ακουστικό πόρο

2. ΟΜΩ και στα δύο ώτα (με ή χωρίς ωτόρροια)

3. ΟΜΩ με γενική κακουχία, πυρετό άνω του 38,5 και επιπλοκές

Β. Εκκριτική

Με τον όρο εκκριτική μ.ωτίτιδα αναφερόμαστε στην κατάσταση κατά την οποία έχει συσσωρευτεί μή πυώδες υγρό πίσω από το τύμπανο χωρίς να υπάρχουν τα θορυβώδη συμπτώματα της ΟΜΩ (απουσία πυρετού, πόνου ή ρήξης τυμπάνου - ωτόρροιας). Τα συμπτώματα στην περίπτωση της εκκριτικής μ. ωτίτιδας είναι ηπιότερα και μπορεί να περιλαμβάνουν αίσθημα βάρους στο αυτί , μικρού προς μετρίου βαθμού βαρηκοία αγωγής, επεισόδια ιλίγγου κ.α.

Στα παιδιά η κατάσταση αυτή είναι αρκετά συχνή και συνοδεύει ασυμπτωματικά την υπερτροφία των αδενοειδών εκβλαστήσεων του ρινοφάρυγγα (κρεατάκια). Η συσσώρευση του υγρού μπορεί να γίνει οξέως (μετά απο μια γρίππη) ή χρονίως ("κρεατάκια"). Στις οξείες περιπτώσεις δεν απαιτείται ιδιαίτερη θεραπεία παρά μονο παρακολούθηση, μια και το υγρό εξαφανίζεται μετά την ύφεση των συμπτωμάτων της γρίππης ή της ρινοκολπίτιδας. Στις χρόνιες και εμμένουσες περαν του τριμήνου περιπτώσεις και σε ασθενείς με συνοδό διαπιστωμένη βαρηκοία αγωγής θα πρέπει να συζητηθεί το ενδεχόμενο της προληπτικής αντιβιωτικής αγωγής ή της τοποθέτητησης σωληνίσκων αερισμού με ταυτόχρονη αδενοειδεκτομή(όταν υπάρχει ένδειξη).

Στους ενήλικες είναι σημαντικό να ελεγχθεί ενδοσκοπικά ο ρινιφάρυγγας σε κάθε περίπτωση εκκριτικής ωτίτιδας.

Γ. Χρόνια Μέση Ωτίτιδα (ΧΜΩ)

Ο όρος ΧΜΩ αναφέρεται σε όλες τις περιπτώσεις στις οποίες η χρόνια φλεγμονή έχει προκαλέσει μόνιμες βλάβες στο αυτί (όπως μη αποκαταστασθείσα ρήξη τυμπάνου, βλάβες των οσταρίων κ.α)) . Συνήθως πρόκειται για ασθενείς με επαναλαμβανόμενα επεισόδια μέσης ωτίτιδας. Συνυπάρχει με βαρηκοία αγωγής (ποικίλης σοβαρότητας) και επεισόδια πυώδους ωτόρροιας επί εξάρσεως. Άλλες επιπλοκές της χρόνιας μ, ωτίτιδας είναι η πάρεση προσωπικού νεύρου, η χρόνια μαστοειδιτιδα, ίλιγγος κ.α. Ιδιαίτερη προσοχή πρεπει να δοθεί στη διερεύνηση του χολοστεατώματος, μιας δυνητικά επικίνδυνης συσσώρευσης κερατίνης με διαβρωτικούς χαρακτήρες στην κοιλότητα του μ. ωτός.

Η θεραπεία της ΧΜΩ είναι κατά κανόνα χειρουργική, επιστρατεύοντας την τεχνική της τυμπανοπλαστικής για την αποκατάσταση του ελλείματος του τυμπανικού υμένα ή αλλων βλαβών.